کتاب کافکا در کرانه اثر هاروکی موراکامی

معرفی

کازوئو ایشیگورو معتقد است موراکامی در ادبیات ژاپن یکه و ممتاز است و آثار او رنگ سوررئالیستی توأم با مضحکه‏ ای عبث را دارد که مالیخولیا را در زندگی روزمرۀ طبقۀ متوسط می ‏کاود. او می ‏افزاید: «با اینحال وسوسه‏ ای درونمایه‏ یی نیز هست که به گذشتۀ دور برمی گردد، و آن هم فانی بودن زندگی است. و او این موضوع را در حالی می ‏پروراند که شخصیتهایش هنوز نسبتاً جوانند. برخی به میانسالی رسیده‏ اند، اما درمی‏ یابند که نیروی جوانی از دست رفته است، بی ‏آنکه ایشان خبردار شوند.» بی ‏تردید جانمایۀ بزرگ داستان‌های موراکامی فقدان است، هرچند او از مشخص کردن منبع آن سرباز می‌زند. می‌‏گوید: «این راز است. راستش نمی‌دانم این حس فقدان از کجا می‌آید. شاید بگویید باشد، خیلی چیزها را به عمرم از دست داده‌ام. مثلاً دارم پیر می‌شوم و روز به روز از عمرم می‌کاهد. مدام وقت و امکاناتم را از دست می‌دهم. جوانی و جنب ‏و ‏جوش رفته-یعنی به یک معنا همه چیز. گاه حیرانم که در پی چیستم. فضای اسرارآمیز خاص خودم را در درونم دارم. این فضای تاریکی است. این پایگاهی است که هنگام نوشتن پا به آن می‌گذارم. این در مخصوصی برای من است. اشیای این فضا شاید همان چیزهایی باشد که در راه از دست داده‌ام. نمی‌دانم. لابد این یک جور ماتم است.»

ورز دهنده‌ی ذهن

«جان آپدایک» به عنوان یکی از نویسندگان معروف آمریکایی این کتاب را «ورز دهنده‌ی ذهن» خوانده و امتناع از خواندن آن را امری غیر ممکن دانسته است. عنوان اصلی این رمان «Kafka in the Shore» است که «مهدی غبرایی» نام «کافکا در کرانه» را برای ترجمه‌ی این رمان برگزیده است. نشر «نیلوفر» چاپ این کتاب را بر عهده داشته است.

داستان اصلی

در مورد داستان این رمان آمده است: «شروع رمان با دو جریان یا دو داستان موازی همراه است که به نظر می‌رسد در ابتدا  بین  آن ها هیچ ارتباطی وجود ندارد . دو قهرمان داستان یعنی کافکا تامورا و ناکاتا هیچگاه همدیگر را نمی بینند ولی روند داستان چنان است که اثر تعیین کننده بر زندگی همدیگر می گذارند و سایه‌های زندگی دو داستان در همدیگر مشاهده می‌شود و این ارتباط و هم بستگی به جایی می‌رسد که گویا دو قهرمان داستان دو وجه یا پیکره ی یک وجود هستند.»

نقد رمان

مجتبی پورمحسن در نقد این رمان می‌نویسد: «پسری به نام کافکا تا‌مورا از خانه فرار می‌کند و به شهر دیگری می‌رود. به موازات این روایت، داستان مردی به نام ناکاتا هم روایت می‌شود. او یک عقب‌مانده‌ی ذهنی است؛ اما می‌تواند با گربه‌ها حرف بزند. روایت دیگری هم در ابتدای کتاب وجود دارد. گزارشی در مورد حادثه‌ی تپه‌ی برنج در سال ۱۹۴۴ که براساس اسناد تحقیقی بخش اطلاعات ارتش آمریکا روایت می‌شود. اگر بخواهیم تعداد روایت‌هایی را که در«کافکا در ساحل» هم‌عرض هم آمده‌اند، نقل کنیم، احتمالاً با متنی ۱۰ صفحه‌ای مواجه خواهیم شد. شکل باسمه‌ای رمان‌نویسی بر اساس ایده‌ی تصادف این است که روایت‌ها در نقطه‌ای به هم برسند. موراکامی اگر چه ایده‌ی تصادف را تا پایان رمان حفظ می‌کند، اما با پیوند زندن «تصادف» و «تردید» هم جذابیت بیشتری به رمان می‌دهد و هم خواننده‌ی کتاب را تا آخر رمان می‌کشاند.»

نویسنده‌ای محبوب و پرکار

موراکامی بعد از سن سی سالگی نوشتن را شروع کرد. یعنی درست زمانی که بیشتر آدم‌ها تمایل زیادی به تغییر مسیری که انتخاب کرده‌اند، ندارند. او در جایی می‌گوید: «بیست تا سی‌سالگی‌ را با همسرم، صرف انجام انواع و اقسام کارهای مختلف کردیم، تا بتوانیم قرض‌های بانکی‌مان را بپردازیم!». موراکامی بعد از دیدن یک مسابقه بیسبال ایده‌ای در ذهنش شکل گرفت و همان ایده تبدیل شد به رمان اول او یعنی: «به آواز باد گوش بسپار». بعد از استقبال مردم از رمان‌هایش، کسب و کار خود را رها می‌کند و تبدیل می‌شود به نویسنده‌ای تمام وقت. نویسنده‌ای که حالا از پرخواننده‌ترین نویسندگان معاصر محسوب می‌شود و چند سالی است که حتی گمانه‌زنی‌هایی برای اهدای نوبل ادبیات به او نیز شنیده می‌شود. موراکامی به زبان ژاپنی می نویسد زبانی که به علت دشواری درنوشتن و خواندن حتی دربین ده زبان پویای جهان نیز قرار نمی‌گیرد. اما نثر او به قدری ساده، سلیس و تصویری است که به راحتی خواننده را همراه داستان می‌کند و او را تا آخر قصه سرزنده نگه می‌دارد.